رده‌بندی ماسک های تنفسی

تجهیزات حفاظت سیستم تنفسی چیست؟

شما تا چه حد با انواع ماسک تنفسی آشنایی دارید؟ بین ماسک تنفسی فیلتر دار و معمولی، انتخاب شما کدام است؟ ماسک FFP3 و ماسک کربن اکتیو چگونه از سلامت شما مراقبت می‌کنند؟ اگر می‌خواهید در مورد تجهیزات حفاظت سیستم تنفسی بیشتر بدانید، تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

در این مطلب به معرفی انواع ماسک تنفسی از جمله ماسک‌های سوپاپ‌دار و فیلتر دار می‌پردازیم.

استانداردهای موجود شامل ماسک ffp3 ، ماسک ffp2 ، ماسک n95 و ماسک n99 می‌شود.

تجهیزات حفاظت تنفسی یا ماسک‌های تنفسی (Respiratory Protection Masks) وسایلی هستند که برای حفاظت از سیستم تنفسی شما طراحی می‌شوند.

در حقیقت، این ابزار به شما در جلوگیری از استنشاق هوای آلوده کمک می کنند.

ماسک‌ها نیز با به دام انداختن آلاینده­ ها، تنفسی سالم را برای شما به همراه می‌آورند.

ماسک‌های حفاظت تنفسی به دو دسته اصلی تقسیم می­‌شوند:

1. ماسک‌های تصفیه کننده هوا (Air Purifying Respirators)
2. ماسک‌های رساننده هوای اتمسفری (Atmosphere – Supplying Respirators)

1- ماسک های تصفیه کننده هوا ( انواع ماسک تنفسی )

ماسک هایی هستند که آلاینده ­های موجود در هوای استنشاقی را می­‌گیرند و خود به چهار دسته تقسیم می­‌شوند:

• الف. ماسک های حذف کننده ذرات (Particulate Filtering Respirators)
• ب. ماسک های حذف کننده گاز ها و بخارات (Vapor and Gas Removing Respirators)
• ج. ماسک های الکتریکی تصفیه کننده هوا (Powered Air – Purifying Respirators (PAPR))
• د. ماسک های نجات (Escape Masks)

2- ماسک های هوا رسان (انواع ماسک تنفسی)

ماسک هایی هستند که هوا را از طریق منبعی غیر از هوای اطراف، تأمین می­کنند. این گروه از ماسک ها در شرایطی استفاده می­‌شوند که یا فیلتر مناسب جهت حذف آلاینده موجود در هوای محیط وجود نداشته باشد و یا تراکم اکسیژن در محل کمتر از 21% باشد. ماسک های هوا رسان به دو دسته تقسیم می­‌شوند:‌

• الف. ماسک های کپسول سرخود (Self – Contained Breathing Apparatus)
• ب. ماسک های هوا رسان شیلنگی (Air – Hose Supplied Air Respirators)

الف. ماسک‌های حذف کننده ذرات:

ماسک‌های حفاظت در برابر گرد و غبار، جزء دیگر انواع ماسک تنفسی فیلتر دار هستند که از ورود گرد و غبار، فیوم‌ها و میست‌ها جلوگیری می کنند.

در این ماسک‌ها از مواد فیبری و الیافی همچون کاغذ، ‌نمد یا پارچه برای به دام اندازی آلاینده­‌ها استفاده می­‌کنند.

فیلتر این ماسک‌ها بر اساس استاندارهای اروپایی در سه گروه N، R و P طبقه بندی می­ شوند.

طبقه N، شامل ماسک‌هایی است که منحصراً برای استفاده در اتمسفرهایی با ذرات غیر روغنی،‌کاربرد دارد.

طبقات R و P نیز ماسک هایی با فیلترهای مقاوم در برابر ذرات روغنی یا فیلترهای عایق روغن را شامل می­‌گردند.

این استاندارد ها عموماً مبنای طبقه بندی ماسک های گرد و غبار تولیدی در کشور آمریکا و کانادا قرار می­‌گیرد.

طبقه بندی NIOSH (استاندارد ایالات متحده) در خصوص ماسک های حذف کننده به ترتیب جدول زیر است:

بر اساس استاندارد اروپایی BS-EN 149:2001 (British Standards)، ماسک های گرد و غبار به طبقات زیر تقسیم می­شوند:

• الف. طبقه FFP1: حفاظت در برابر آئروسل های جامد و مایع غیر سمی با تراکم 5/4 برابر حد مجاز تماس شغلی (OEL).
• ب. طبقه FFP2:‌حفاظت در برابر آئروسل های جامد و مایع غیر سمی و یا با سمیت کم تا متوسط با تراکم 12 برابر حد مجاز تماس شغلی (OEL).
• ج. طبقه FFP3: حفاظت در برابر آئروسل های جامد و مایع غیر سمی و یا با سمیت کم تا متوسط یا با سمیت بالا با تراکم 50 برابر حد مجاز تماس شغلی (OEL).
• حداقل راندمان فیلتراسیون یک ماسک (حداکثر نفوذ مجاز گرد و غبار در ماسک)* بر اساس استاندارد BS-EN 149:2001 به شرح جدول زیر می­باشد:‌

ماسک FFP3

ماسک ffp3 در مقابل ذرات بسیار ریز آلاینده مقاومت چشمگیری دارد.

این ماسک ها از ورود این آلاینده‌ها به دستگاه تنفسی شما به خوبی جلوگیری می‌کنند.

ماسک های ffp3 از شما در مقابل آلاینده‌های خطرناکی صنعتی مراقبت می‌کنند.

انواع ماسک تنفسی فیلتر دار (آیا ماسک ffp3 در مقابل آزبست مقاوم است؟)

ماسک‌های معمولی موجود در بازار (ماسک‌های پرستاری و متفرقه) هیچ تاثیری در جلوگیری از ورود آزبست به دستگاه تنفسی شما ندارند.

برای پیشگیری از ورود آزبست، باید از ماسک FFP3 استفاده کنید.

ماسک کربن اکتیو

ماسک کربنی یا کربن اکتیو بیشتر در صنعت فولاد استفاده می‌شود.

ماسک کربن اکتیو دارای یک لایه کربن است که از شما در مقابل گازها و بخارهای سمی، فیوم‌ها و آلاینده‌های شیمیایی محافظت می‌کند.

ب. ماسک های حذف کننده گازها و بخارات:

ماسک‌های تصفیه کننده هوا برای حفاظت در مقابل گازها و بخارات خاص، مانند گاز آمونیاک و بخار جیوه و گروه‌هایی از گازها و بخارات مانند گازهای اسیدی و بخارات آلی مورد استفاده قرار می‌­گیرند.

تجهیزات حفاظت سیستم تنفسی (انواع ماسک تنفسی حذف کننده گازها و بخارهای شیمیایی)

• الف. ماسک های کارتریج­ دار شیمیایی (Chemical Cartridge Respirators).
• ب. ماسک های گازی (Gas Masks).
• ج. ماسک های کاغذی یا نمدی پوشش داده با زغال فعال.(Combinations Particulate Removing and Vapor and Gas Removing) Maximum Allowable Penetration *

ب.1. ماسک های کارتریج ­دار (ماسک های فیلتر دار)

این ماسک ها از نظر شکل ظاهری به دو نوع نیم صورت و تمام صورت طبقه بندی می­‌شوند که نوع تمام صورت این ماسک ها برای حفاظت چشم ها در برابر مواد شیمیایی است که علاوه بر سیستم تنفسی بر روی چشمها نیز اثرات تحریک کننده دارند.

ب.2. ماسک های کانیستر دار (ماسک های گازی)

کانیسترها مشابه کارتریج ها می­باشند با این تفاوت که حجم ماده جاذب موجود در کانیسترها از کارتریج ها بیشتر و از نظر سایز بزرگتر از آنها است، بزرگترین تفاوت میان کانیسترها و کارتریج ها در این است که کانیستر معمولاً دارای دریچه استنشاقی هستند.

انواع فیلترهای مورد استفاده در ماسک های حذف کننده گازها و بخارات:

فیلترهای موجود در کانیسترها و کارتریج های حذف کننده گازها و بخارات، بر اساس نوع گازهایی که قادر به جذب آنها هستند،‌ بر اساس جدول زیر طبقه بندی می­ شوند:‌

ب.3. ماسک کربن اکتیو یا پوشش داده شده با زغال فعال:

این ماسک ها نوعی ماسک کاغذی یا نمدی پوشش داده شده با زغال فعال هستند که جهت حذف توأم گازها و بخارات و گرد و غبار در محیط هایی که این آلاینده ­ها بصورت توأم وجود دارند، استفاده می ­شوند.

ج.4. ماسک های الکتریکی تصفیه کننده هوا:

این ماسک ها از یک دمنده الکتریکی (معمولاً از طریق باطری) برای عبور دادنهوای آلوده از داخل بخشی که باعث حذف آلاینده ­ها می­ شود و نیز کمک به استنشاق هوا از ورودی ماسک بهره می ­برند.

د.5. ماسک های نجات:

نوعی خاص از انواع ماسک تنفسی وجود دارد، که در حین فرار (نه ورود یا بازگشت به محوطه آلوده) از هوایی با مخاطره آنی برای زندگی و سلامتی استفاده می­‌شوند.

این ماسک ها عموماً در مناطق با خطر بروز مسمومیت های تنفسی و کاهش اکسیژن در شرایط اضطراری مانند معادن (ماسک مونوکسید کربن) و یا در زمان های کوتاه همچون فرار از حریق (ماسک دود) مورد استفاده قرار می­ گیرند.

ماسک های هوا رسان (ماسک های فشار مثبت)

الف. انواع ماسک تنفسی فیلتر دار (ماسک‌های کپسول سرخود)

در این ماسک ها، فرد هوا یا اکسیژن مورد نیاز خود را از یک منبع تنفسی همراه خود تأمین می کند.

این ماسک‌ها حداکثر تا چهار ساعت اکسیژن یا هوای مورد نیاز شما را تأمین می کنند

ب. انواع ماسک تنفسی فیلتر دار (ماسک‌های هوا رسان شلنگی)

هوای مورد نیاز شما را با منبع ثابت هوای فشرده، از طریق شلنگ تحت فشار انتقال می­دهند.

طول شلنگ این ماسک‌ها از 25 الی 300 فوت متغیر است.

در پایین­‌ترین فشار و بالاترین طول شلنگ، وسیله باید به میزان 170 L/min هوا ارسال کند. فشار دستگاه هم نباید از PSI125 بیشتر شود.