بسیاری از ما زمان زیادی از روز را در محیط کار میگذرانیم. شرایط محیط کار، از میز و صندلی گرفته تا نحوه نشستن و ساعتهای کاری، میتواند تأثیر زیادی بر سلامت جسمی و روانی ما بگذارد. توجه به ارگونومی و مراقبتهای بهداشتی در محیط کار نه تنها به بهبود عملکرد شغلی کمک میکند، بلکه مانع از بروز مشکلات جسمی و روحی نیز میشود. در این مقاله به بررسی راههای سالم ماندن در محیط کار، اهمیت ارگونومی و اصول مراقبتهای بهداشتی خواهیم پرداخت.
1. اهمیت ارگونومی در محیط کار
ارگونومی، به معنای تنظیم محیط و ابزارهای کاری به شکلی است که با وضعیت طبیعی بدن انسان سازگار باشد. هدف ارگونومی کاهش فشارهای فیزیکی بر بدن و جلوگیری از خستگی و آسیبهای عضلانی است. در ادامه به مهمترین نکات ارگونومی که باید در محیط کار به آن توجه کنید اشاره میکنیم.
الف) وضعیت صحیح نشستن
بیشتر افراد در طول روز ساعتهای زیادی را در حالت نشسته میگذرانند. نشستن نادرست میتواند منجر به مشکلاتی نظیر کمردرد، گردن درد و آسیب به ستون فقرات شود. برای نشستن صحیح موارد زیر را رعایت کنید:
- پشتی صندلی باید به گونهای باشد که از انحنای طبیعی کمر پشتیبانی کند.
- پاها باید به صورت کامل بر روی زمین قرار گیرند و زانوها به صورت زاویه ۹۰ درجه خم شوند.
- مانیتور را در سطح چشم قرار دهید تا از خستگی گردن و کمر جلوگیری شود.
- آرنجها در حالتی باشند که زاویهی آنها حدود 90 درجه باشد و مچها بدون خمیدگی روی میز یا صفحهکلید قرار گیرند.
ب) تنظیم فاصله از صفحهنمایش و وسایل
مانیتور و دیگر وسایل کاری، مانند صفحهکلید و ماوس، باید به گونهای تنظیم شوند که به راحتی و بدون نیاز به خم شدن و کشیدن بدن قابل استفاده باشند. مانیتور باید در فاصله حدود 50 تا 70 سانتیمتر از چشم قرار گیرد و به طور مستقیم روبهروی کاربر باشد.
پ) استراحتهای کوتاه
یکی از اصول ارگونومی در محیط کار، داشتن استراحتهای کوتاه بین کار است. به جای اینکه ساعتها بدون توقف به کار ادامه دهید، هر ۳۰ تا ۴۵ دقیقه یک استراحت کوتاه چند دقیقهای داشته باشید. این کار کمک میکند از بروز خستگی و آسیبهای جسمی جلوگیری شود.
2. مراقبتهای بهداشتی در محیط کار
مراقبتهای بهداشتی نقش اساسی در پیشگیری از بیماریها و حفظ سلامت کارکنان دارد. محیطهای کاری به دلیل تعاملات نزدیک میان افراد و همچنین تماس با ابزارها و وسایل مشترک، میتوانند محلی برای گسترش میکروبها و بیماریها باشند. در ادامه به برخی از اصول بهداشتی در محیط کار اشاره میکنیم.
الف) شستوشوی منظم دستها
شستوشوی دستها یکی از سادهترین و مهمترین راههای پیشگیری از انتقال بیماریها در محیط کار است. دستها در طول روز با سطوح مختلف و آلوده در تماس هستند. شستن دستها با آب و صابون به صورت منظم، به ویژه قبل از خوردن غذا و بعد از استفاده از سرویس بهداشتی، میتواند به کاهش انتقال میکروبها کمک کند.
ب) تمیزی و ضدعفونی کردن وسایل کاری
وسایلی که روزانه با آنها کار میکنید، مانند صفحهکلید، ماوس، تلفن و میز کار، میتوانند محل تجمع باکتریها و ویروسها باشند. بهتر است این وسایل به صورت منظم با مواد ضدعفونیکننده تمیز شوند. همچنین استفاده از ژلهای ضدعفونیکننده برای دستها در مواقع ضروری میتواند مفید باشد.
پ) تهویه مناسب هوا
تهویه مناسب در محیط کار اهمیت زیادی دارد، به خصوص در محیطهای بسته. تهویه ضعیف میتواند باعث تجمع آلودگیهای هوا، بوی نامطبوع و افزایش رطوبت شود. این وضعیت علاوه بر کاهش تمرکز و خستگی، میتواند به مشکلات تنفسی منجر شود. در صورت امکان، پنجرهها را باز کنید تا هوای تازه وارد محیط شود و همچنین از تهویهکنندههای مناسب استفاده کنید.
ت) رعایت فاصله اجتماعی و استفاده از ماسک
در مکانهایی که امکان انتقال بیماریها بیشتر است، رعایت فاصله اجتماعی و استفاده از ماسک از اهمیت ویژهای برخوردار است. این مورد به ویژه در محیطهای شلوغ یا در فصولی که بیماریهای تنفسی شیوع بیشتری دارند، اهمیت بیشتری پیدا میکند.
3. نکاتی برای حفظ سلامت جسمی و روانی در محیط کار
سلامت روانی به همان اندازه سلامت جسمی در محیط کار اهمیت دارد و نقش مهمی در حفظ تمرکز و انگیزه افراد دارد. برخی راهکارها برای حفظ سلامت جسمی و روانی در محیط کار شامل موارد زیر میشود:
الف) مدیریت استرس
استرس یکی از مشکلات رایج در محیطهای کاری است. این حالت نه تنها میتواند بر عملکرد کاری تأثیر منفی بگذارد، بلکه باعث بروز مشکلات جسمی نظیر سردرد، بیخوابی و دردهای عضلانی نیز میشود. برای مدیریت استرس، میتوانید از تکنیکهای تنفس عمیق، تمرینات مدیتیشن و پیادهروی کوتاه در بین ساعتهای کاری استفاده کنید.
ب) تمرینات ورزشی و کششی
انجام تمرینات کششی ساده در محیط کار به شما کمک میکند از خستگی عضلات و بروز مشکلات جسمی جلوگیری کنید. حرکات کششی برای گردن، شانهها، دستها و کمر را میتوانید به راحتی پشت میز انجام دهید. این تمرینات میتوانند به کاهش دردهای ناشی از نشستن طولانیمدت کمک کنند.
پ) خواب کافی و تغذیه مناسب
داشتن خواب کافی و تغذیه مناسب از عوامل اصلی حفظ سلامت جسمی و روانی است. سعی کنید در طول روز غذاهایی با ارزش غذایی بالا مصرف کنید و از نوشیدنیهای انرژیزا و شکرهای مصنوعی کمتر استفاده کنید. همچنین خواب کافی در شب به شما کمک میکند روز کاری را با انرژی بیشتری شروع کنید.
4. نقش کارفرمایان در ایجاد محیط کار سالم
کارفرمایان و مدیران نقش مهمی در حفظ سلامت کارکنان دارند. با فراهم کردن امکانات و سیاستهای مناسب، آنها میتوانند محیط کار سالم و مطلوبی ایجاد کنند. برخی از اقدامات کارفرمایان برای ایجاد محیط کار سالم عبارتند از:
- تأمین تجهیزات ارگونومیک: تأمین صندلیها، میزها و وسایل کاری که با اصول ارگونومی مطابقت دارند، میتواند به کارکنان کمک کند تا در وضعیت بهتری کار کنند و از آسیبهای جسمی جلوگیری شود.
- برگزاری دورههای آموزشی بهداشتی: برگزاری کارگاهها و دورههای آموزشی درباره اهمیت بهداشت، ارگونومی و مدیریت استرس میتواند به کارکنان کمک کند تا از روشهای مناسبی برای حفظ سلامتی استفاده کنند.
- ایجاد فضاهای استراحت: وجود فضاهای استراحت و آرامشبخش در محیط کار، مانند اتاقهای استراحت یا محوطههای سبز، میتواند به کاهش استرس و افزایش انرژی کارکنان کمک کند.
نتیجهگیری
حفظ سلامت جسمی و روانی در محیط کار به بهبود کیفیت زندگی و افزایش بهرهوری افراد کمک میکند. رعایت اصول ارگونومی و مراقبتهای بهداشتی، در کنار توجه به سلامت روانی، میتواند به جلوگیری از بروز مشکلات جسمی و روانی در محیط کار منجر شود. با استفاده از تکنیکها و راهکارهای معرفیشده، میتوان محیط کاری سالمتر و مطلوبتر داشت و از بروز مشکلات جسمی و روانی جلوگیری کرد.
