دانستنی های واکسن کزاز.

اهمیت واکسن کزاز

واکسن کزاز یا کزاز توکسوئید(TT)، واکسنی بسیار امن است که در مواردی به خانم های  باردار نیز تزریق می شود.این واکسن در دوران کودکی در پنج دُز تزریق می شود.

در چهارچوب تقویم واکسیناسیون برای همه کودکان دوز اول از(8) هفتگی یعنی دوماهگی توصیه می شود،مابقی دوز ها در چهارماهگی، 6 ماهگی،15 الی18 ماهگی، 4 الی 6 سالگی؛سپس دوز های اضافی هر ده سال پیشنهاد می شوند.

سه روز پس از واکسینه شدن، بدن فرد در مقابل این باکتری مصون می شود.

مواد تشکیل دهنده واکسن کزاز

واکسن کزاز، واکسنی شش گانه است که تشکیل شده از: توکسین سم زدایی شده پاتوژن دیفتری و کزاز،بخش هایی از پوسته باکتری انفولانزا هموفیلوس تیپ ب، بخشی از باکتری سیاه سرفه( غیرسلولی)،پولیوویروس های کشته شده و منفعل و بخش  هایی از پوسته ویروس هپاتیت ب که با کمک شیوه های مهندسی ژنتیک در طی استفاده از سلول های مخمر به وجود امده است.

این نوع واکسیناسیون درون عضله صورت می گیرد؛ در بزرگسالان بالای بازو و در نوزادان و خردسالان بر روی ران پا.

شرح واکسن های ترکیبی کزاز

دیفتری

دیفتری به عنوان بک بیماری عفونی کشنده شناخته شده است و توسط سم (توکسین) باکتری های دیفتری فعال شده و به صورت قطره ای از طریق بازدم (تنفس) منتقل می شود.

 تا قبل اینکه این نوع واکسیناسیون رایج شود، بسیاری از کودکان از عفونت هایی که دیفتری عامل به وجود اورنده ی آن بود می مردند یا از آسیب عضله قلب رنج می بردند.

هم اکنون نیز این بیماری در بعضی از کشورها به خصوص در کشورهای اروپای شرقی دیده می شود و خطر سرایت این بیماری مرموز در سفرها و در هر بازه ی زمانی وجود دارد.

سیاه سرفه

سیاه سرفه یا پرتوسیس در بیشتر موارد به صورت سرماخوردگی خود را نشان می دهد و در طی روندی تبدیل به حملات سرفه ای می شود و در آخر منجر به تنگی نفس و استفراغ می گردد. این بیماری در (6) ماه اول که در بدن وجود دارد به صورت بسیار خفته و کندی روند بیماری را طی می کند و ممکن است به صورت سرفه خود را نشان دهد و یک‌باره موجب توقف تنفس بیمار شود.

میزان مشکلات سیاه سرفه در کودکان بیشتر از بزرگسالان است و می تواند اثرات ماندگاری از قبیل التهاب ریه، التهاب گوش میانی و صدمات مغزی را از خود برجای بگذارد.

بیماری های به وجود امده توسط باکتری انفولانزا هموفیلوس تیپ ب(هیب) از سخت ترین بیماری های عفونی در سن خردسالی هستند. خطر ورم پرده مغز، التهاب غشای مخاطی دریچه ی نای، و ورودی حنجره (اپیگلوتیس)  که  مرتبط با حمله های خفگی است، از جمله خطرات این باکتری است.

البته برای مادرانی که سن فرزندشان  بیشتر از 5 سال است جای نگرانی وجود ندارد زیرا اغلب این بیماری ها در کودکان بین سنین 3 تا 5 سال بروز می شوند.

هپاتیت ب

ورم کبد یکی از عوارض بیماری هپاتیت ب است. این ویروس با ایجاد بیماری های گریپ، تهوع یا درد در مفاصل خود را نشان می دهد و به مرور زمان به یرقان تبدیل می شود.

حدود 1% از افرادی که به این ویروس دچار می شوند، می میرند. نحوه ی انتقال این بیماری از طریق رابطه جنسی و خون می باشد.

میزان ابتلای افراد بزرگسال به این بیماری 10% است که در صورت ابتلا، این بیماری ابتدا به صورت خفته باقی می ماند و در آخر منجر به صدمات کبدی سختی از قبیل سیروز و سرطان می شود. 

فلج اطفال

فلج اطفال یا پولیومیلتیس نوعی بیماری ویروسی است که موجب فلج دست وپا، اختلال در سیستم تنفسی و حتی خفگی در فرد شود. 

کسانی که نباید واکسینه شوند

زمانی که فردی دچار بیماری حاد با میزان تب در دمای بالاتر از 38.5 C که نیاز به درمان داشته باشد، نباید واکسینه شود.

اگر بدن شما یا فرزندتان در نوبت قبلی این واکسن نسبت به هرکدام از اجزای تشکیل دهنده این واکسن حساسیت نشان داده است، بهتر است قبل از تزریق دوباره، با پزشک مشورت کنید.

جلوگیری از انتقال و ایجاد کزاز در زخم ها

اگر زخمی که ایجاد شده تمیز باشد و واکسیناسیون مرتب انجام شده باشد و بیش از ده سال از دریافت آخرین دوز نگذشته باشد، جای نگرانی وجود ندارد و فقط باید مجدد واکسن کزاز تزریق شود.

اما اگر زخم ایجاد شده کثیف و عفونی باشد و بیش از 10 سال از آخرین دریافتی فرد گذشته باشد، مجروح باید دو نوع واکسن دریافت کند:

1- واکسن کزاز

2- ایمونوگلوبولین کزازTIG (سرم ضد کزاز)

واکنش بدن پس از دریافت واکسن 

نحوه تأثیرگذاری این واکسن بر بدن، از طریق ایمنی تطبیقی مصنوعی است. فرایند تأثیرگذاری به این شکل است که دستگاه ایمنی بدن پس از مواجه شدن با باکتری کشته شده یا ضعیف شده پاسخ ایمنی با آززاد کردن پادتن ها می دهد. 

در نهایت اگر در آینده همان باکتری به بدن شخص وارد شود، دستگاه ایمنی به خاطر آشنا بودن با آن باکتری پاسخ سریع تری برای مهار آن باکتری خواهد داد.

عوارض احتمالی واکسن کزاز

• افزایش ضربان قلب

• کاهش فشار خون

• اسهال

• حالت تهوع و استفراغ

• حساسیت های پوستی

• واکنش آرتوس

• بدن درد یا سردرد

• از دست دادن اشتها

• تب و لرز و خستگی

• خارش در ناحیه تزریق

علائم وجود بیماری کزاز در بدن 

میانگین نهفتگی کزاز در بدن هفت روز است و گاهی بین پنج تا پانزده روز نیز متغیر است.

این بیماری در بدن فردی که واکسینه نشده است در ابتدا با علائمی مانند ناراحتی و بد خوابی خود را نمایان می کند و بعد از  گذر زمان به صورت تدریجی موجب تشنج عضلات فک و سپس دیگر عضلات می شود . فرد مبتلا توانایی باز کردن دهان و صحبت کردن را از دست می دهد.

با فلج  شدن قسمتی از صورت، به طور ناگهانی تمامی نواحی بدن یعنی صورت، دست و پا، کمر، سر و گردن فرد درگیر شده و فلج می شود. میزان دمای بدن فرد مبتلا بالا رفته و به 38 درجه می رسد. به خاطر فلجی صورت، حالت لبخند در قیافه اش ایجاد می شود که به لبخند کزازی  معروف است.

این پایان ماجرا نیست؛ بعد از  گذشت چند روز عضلات تنفسی در ریه ها نیز درگیر شده و فرد جان خود را از دست می دهد.

چه زمانی نیاز به مراجعه به پزشک است؟

زمانی که واکسن تزریق می شود، ممکن است در محل تزریق آبسه شکل بگیرد. آبسه ضایعه ای کوچک است که داخل آن مایعی  آب مانند جمع می شود. 

بعد از واکسینه شدن، قرمزی و تورم محل تزریق یک امر عادی است اما اگر درد و قرمزی در ناحیه مربوطه بیشتر از سه روز ادامه پیدا کند، فرد به بستری شدن در بیمارستان نیاز پیدا می کند.

برای تسکین درد یا تب ناشی از تزریق واکسن می توان از استامینوفن ها (مانند تایلنون) یا ایبوپروفن ها (مانند آدویل) استفاده کرد. از دادن آسپرین به افراد زیر 18 سال جدا خودداری کنید زیرا خطر بروز سندروم رای را ایجاد می کند.

به طور کلی بهتر است که قبل از مصرف هر گونه دارو با یک پزشک مشورت کنید.

چه افرادی برای زدن واکسن کزاز مناسب هستند؟

این واکسن برای کسانی که سیستم ایمنی بدنشان در مقابل ویروس کزاز ضعیف است بسیار توصیه می شود.

از جمله این افراد می توان به خانم های باردار، نوزادان، کودکان و بیماران مبتلا به  HIV (با علامت یا بی علامت)، بسیار مناسب است و باعث ایجاد ایمنی می شود.